MACARİSTAN'DA KÜRTLER

Balkanlarda Romanya, Bulgaristan, Slovakya gibi Macaristan'da da Kürtler yaşamaktadır. Macarlar da 5. Ve 6. Yüzyıllarda Orta Asya'dan Batıya, Avrupa'ya göç etmiş Türk kavimlerinden biridir. Tıpkı Hunlar, Oğuzlar, Peçenekler, Avarlar, Kumanlar, Bulgarlar gibi… Macarlar ve diğer Türk kavimlerinin Orta Asya'dan bu göçleri sırasında bazı Kürt oymakları da onların içinde göç ederek Balkanlara ve Doğu Avrupa'ya gelmişlerdir. Bu Kürt Türkleri bu halen Kürt adıyla Balkanların birçok yerinde olduğu gibi Macaristan'ın da birçok yerinde yaşamaya devam etmektedir.

Macar âlimleri, eski Macar kabilelerinden Kürt-gyarmat kabilesinin ismini buradaki Kürt kabile adıyla birleştirmektedir. Hatta bu Macar kabilesinin içinde Yenisey havalisindeki bu Kürt kabilesinin bulunduğunu dahi kabul eylemektedirler'. (10)

Ünlü Macar Türkolog Prof. Dr. Laszlo Rasonyı da bu konuda şunları yazmaktadır:

''Macarların bir zamanlar Göktürk Konfederasyonu'na bağlı olduklarına dair etnik hatıraları vardır. Kürt boyu büyük bir ihtimalle Yenisey Türk yazıtlarında gösterilen Türk Konfederasyonu'na bağlı Kürt kavminin kalıntısı olabilir... Türk kökünden gelen oymak adları şunlardır: Yormatı (Yorulmayan), Kürt (Kar çığı), Ker (Dev), Kesi (Parça), Tarhan, Ynag (rütbe unvanları). Bunlar arasında Kürt kavmi adı Yenisey çevresi yazıtlarında da geçer. Bu kavmin Batı'ya kopan bir bölüğü Türk hegemonyası çağında Macarlarla karışıp kaynaşmış olabilir''(11)

Macarların içinde yer alan; Kabar, Kürt, Gyarmat, Taryan, Yene, Ker, Kes-zi, Niyek ve Megyer oymaklarının isimleri sayılmaktadır. (12)Macaristan'da Magy-Kürtös kasabası ile yine Kürtös deresi vardır. Ös, öz bugün de Anadolu Türkçesinde akarsu ile sulanan dere, yer adı olarak kullanılan bir kelimedir. Bu kelimede Kürt özü anlamına gelmektedir. (13)

MACARİSTAN'DA KÜRT KÖYLERİ

Macaristan ve Slovakya arasındaki bir ovanın adı KÜRTOS (KÜRT ÖZÜ)'dür... Slovakya'nın Batasay Yarmat şehri kuzeyinde bir kentin adı NAY-KÜRTOS ve bir derenin adı KÜRTOS'tur... Macaristan'ın Romanya'da kalan parçasında KURTYA (KÜRT YURDU) diye bir kasaba vardır. (14) Çek Prag Üniversitesi profesörü Dr. Yusuf Blavkoviç, "(Eski) Çekoslavakya'daki 10 köyün isminin KERT-KÜRT olduğunu, bunların Macaristan'a yerleşmiş TÜRK asıllı bir boydan geldiğini, kelimenin de KAR ÇIĞI anlamında olduğunu" söyler. (15)

Tanınmış Macar Türkologlarından L. Rasonyin'in bu husustaki fikri şöyledir: “Macar Kürt boyu, büyük ihtimale göre, Türk yazıtlarında Yenisey'de gösterilen Türk konfederasyonuna bağlı Kürt kabilesinin kalıntısı olabilir.”(16) Macar toplumundaki Türk asıllı Kürt oymağının, bu topluluğa Göktürk hegemonyası çağında katılmış olabileceği şeklinde kanaatler çoğunluktadır.(17)Yine adı geçen Türk asıllı Kürt oymağının Çekoslovakya topraklarına kadar yayıldıklarına şahit olmaktayız. Eski Çekoslovakya'daki Slovakya topraklarında Macarlarla birlikte birçok Türk unsuru yerleşmiştir. Kabar ismiyle tanınan Kazarlar, Kürtler, Kesikler bunlardan bazılarıdır. (18)

Macar bilim adamı G. Nemeth, Yurt Kuran Macarların Tarihi” adlı eserinde Macar boy düzenini anlatırken Kürtler için, “Söylediğim gibi Kürt, Yenisey civarındaki bir Türk boyudur. Bugünkü Macaristan'da 30 kadar Kürt köyü mevcuttur ve Macarların 7 boyundan bir tanesi de Kürtlerdir” diyor. G. Nemeth, Macaristan ve Kafkasya'daki Kürtler ile Minusinsk ve Yenisey'deki Kürtlerin tarihi olarak aynı kökten geldiklerini savunmaktadır. (19)Macarlar ve diğer Türk boyları kavimler Göçü ve sonrasında Avrupa'ya göçerken Hazar Denizi ve Karadeniz'in kuzey yolunu kullanmışlardır. Bunların bazıları Hazar Denizi ve Karadenizin kuzeyinde bir süre egemen olmuşlar, daha sonra doğudan gelen diğer Türk kavimlerinin baskısı ile bir kısmı tekrar Batıya göç ederken, bir kısmı da buralarda kalarak yaşamaya devam etmişleridir.

Bunlardan bir bölük Kürt de Kırım'a yerleşmiştir. Kırımlı göçmenlerin İstanbul'da çıkardığı Emel” adlı dergide Kırım'da Kürt” adlı iki köyün bulunduğu bildirilmektedir.(20)

Bugün Macaristan'da şu dokuz vilayetteki Kürt adlı yerlerin eski Macar Kürtlerinden kaldığı tespit edilmiştir. Bunlar; 1)Baç 2)Borsod 3)Heveş 4)Solnok 5)Komaron 6)Nograd 7)Nyitra 8)Pojoni 9)Osmanlı kayıtlarında Temeşvar” denilen Temeş”dir.(21)

N. J. Marr, Helimut Ritter, August Friedrich Pott, Theodor Nöldeke, Paul Haupt gibi yabancı, Ord. Prof. Zeki Velidi Togan, Prof. Dr. Abdülkadir İnan, Prof. Dr. Akdes Nimet Kurat, Prof. Dr. Reşit Rahmeti Arat, Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu ve Prof. Dr. Tahsin Banguoğlu, Prof. Dr. Fahrettin Kırzıoğlugibi tanınmış yabancı ve Türk bilim adamları ve araştırmacılar da Türkler ile Kürtlerin aynı kökten geldiklerini ortaya koyan bilimsel çalışmalar yapmışlar, bu konuda birçok belge ortaya koymuşlardır.