İngiltere’de anketler yanılmadı. Erken genel seçimlerden İşçi Partisi zaferle ayrıldı. Sandık çıkış anketlerine göre İşçi Partisi, 650 sandalyeli Avam Kamarası’nda tek başına iktidar olması gereken sandalyenin çok üzerinde, 410 milletvekili kazandı.
Sandık çıkış anketlerine göre İngiltere’yi 14 yıldır yöneten Muhafazakar Parti ise bir önceki seçimde kazandığı 365 sandalyenin çok altında kalarak 119’lara kadar geriledi. Seçim zaferinin ardından yaptığı konuşmada Starmer, “Sıra verdiğimiz sözleri yerine getirmede” dedi.Ülkede 20 Haziran’dan bu yana yapılan anketlerde İşçi Partisi’nin yüzde 37 ile 42 arası, Muhafazakar Partinin ise en yüksek yüzde 25, en düşük ise yüzde 15 oy alacağı öngörülüyordu.
Seçim bölgesinden milletvekili seçilmeyi başaran Rishi Sunak, Keir Starmer’ı aradı ve tebrik etti, “Bu seçimi İşçi Partisi kazandı” dedi.
Seçim yenilgisinin sorumluluğunu kabul eden Sunak, herkesten özür diledi.
İşçi Partisi ne vaat etmişti?
Dış politika uzmanı Dr. Selin Nasi’nin YetkinReport’ta kaleme aldığı “İngiltere İşçi Partisi iktidarına hazırlanıyor” başlıklı yazıda, İşçi Partisi’nin vaatleri şöyle anlatıldı:
“İşçi Partisi ilk etapta özel okul ücretlerinde KDV artışı, kısmi varlık vergisi ve verasete ilişkin düzenlemeler getirerek kaynak yaratmayı öngörüyor. NHS çalışanlarının maaşlarına zam, akşam ve hafta sonu koyulacak ek vardiyalarla bekleme sürelerini kısaltmayı hedefliyor. Kampanyanın en ilgi çekici detaylarından biri de İngiltere’de yatırım yapmayı kolaylaştıracak, karar alma süresini kısaltacak mevzuat değişikliği vaadi.”
Peki Avrupa ile ilişkiler?
İşçi Partisi’nin dış politikada daha pragmatik bir yaklaşım benimsediğini aktaran Nasi, İngiltere’nin yeniden Avrupa Birliği’ne (AB) girmek gibi bir niyeti olmadığını ancak Avrupa ile yakın ilişkiler kuracağı görüşünde.
İngiltere’de seçimler nasıl yapılıyor?
Ülkenin seçim sistemi dar bölge olarak adlandırdığımız seçim sistemi.
650 seçim bölgesinde en fazla oyu aday milletvekili seçiliyor.
Bir partinin Avam Kamarası’nda çoğunluk elde etmesi için ise 326 milletvekiline ihtiyacı var. En çok milletvekili çıkaran partinin lideri başbakan seçiliyor.
Başbakan olarak seçilmesinin ardından Kral III. Charles, bu kişiyi hükümeti kurmasıyla görevlendirecek. İkinci sıradaki partinin lideri ise ana muhalefet lideri olacak.
Muhafazakâr Parti’ye ne oldu?
Muhafazakâr Parti, 2019 seçimlerinden zaferle ayrıldığından bu yana skandallar ve liderlik sorunlarıyla uğraşıyor. Koronavirüs salgını ve beraberinde yaşanan ekonomik kriz, Tory iktidarında daha da kötüye gitti. Salgın döneminde yaşanan Partigate skandalı, uzun süre direnmeye çalışsa da, Boris Johnson’ın başbakanlıktan istifa etmesine yol açtı.
Jonhson’un yerine Liz Truss geldi. Sadece 6 hafta görevde kalan Truss’ın başbakanlığını “kaos” olarak nitelendirmek yanlış olmaz. İşçi Partisi’nin oyları Johnson-Truss döneminden sonra yükselişe geçti. Seçmenin mevcut hükümete artık güveni kalmamıştı.
Son skandal ise ülkenin en zengin kişileri arasında bulunan mevcut Başbakan Rishi Sunak döneminde yaşandı. Partisinden iki kişinin erken seçim kararının temmuz ayı içerisinde alınacağına dair bahis oynadıkları ortaya çıktı. Sunak erken seçim kararını bu bahisten 3 gün sonra açıkladı.
Tüm bu yaşanan gelişmelerin ardından Rishi Sunak, hiç beklenmedik bir şekilde, 22 Mayıs 2024’te, erken seçim kararı aldığını açıkladı. Nedenini – yakın çevresi hariç – kimse bilmiyor.
Ama tabi ki tahminler vardı.
Ekonomideki kötü gidişatın önünün alınamayacağını anlaşılması ve kaçak göçmenlerle mücadeledeki yetersizlik, konuşulan sebepler arasında.
İngiltere ve Ruanda arasında imzalanan mülteci anlaşması da tartışılmaya devam ediyordu.
