HABER:Fatma MARMARA
Bolu Halk Kültürü Araştırma Merkezi (BAMER) Konferansları kapsamında Yönetim ve Organizasyon Alanı Öğretim Üyesi, Bolu Meslek Yüksekokul Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Özgür ÇARK’ın, “Değerlere Dayalı Bir Yönetim Anlayışı: Ahilik ve Bolu’daki Yansımaları” konulu söyleşi 28 Aralık 2023 Perşembe günü saat: 14.00’da Gülezler Konağı’nda gerçekleşti.
“Türk Töresi, Kültürü ile Yoğrulan ve Vücut Bulan Ahilik Teşkilatı”
Doç. Dr. Özgür ÇARK, Ahi Evran ve Ahilik tanımını yaparken; “Köklerini Yüce İslam dini ve onun ilke ve prensiplerinden alan 6.yy.daki fütüvvet teşkilatlarına kadar dayanan, 13.yy. Anadolu’da Türk töresi ve kültürü ile yoğrulan ve vücut bulan Ahilik teşkilatı Türklerin esnaf ve sanatkarların birliğini çalışma usul, esaslarını düzenleyen iktisadi, ahlaki, toplumsal bir müessesedir.”dedi.
“İnsanı Yaşat ki Devlet Yaşasın”
Ahilik, Selçuklu Türklerinde ve Osmanlı’da da hem kuruluşunda, gelişmesinde hem de devlet töresinin oluşmasında çok etkili olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Özgür ÇARK; “Şeyh Edebali içinde bir ahi babası olduğu ifade edilir, tarihi kaynaklarda. Ertuğrul Gazi oğlu Osman Bey’e nasihat ediyor ve diyor ki: ‘Bak oğul! Beni kır, Şeyh Edebali’yi kırma. O bizim boyumuzun ışığıdır. Terazisi dirhem şaşmaz. Bana karşı gel, ona karşı gelme. Bana karşı gelirsen üzülür, incinirim. Ona karşı gelirsen gözlerim sana bakmaz olur, baksa da görmez olur. Sözümüz Edebali için değil, senceğiz içindir. Bu dediklerimi vasiyetim say.’ diyerek bize insanı yaşat ki devlet yaşasın, nasihatini Osmanlı’ya veren yani mikro düzeyde merkeze insanı alan bir bakışı, o Devlet-i Aliye’nin köklerini ne niyetle toprağa ektiğini gösteren çok güzel bir veciz cümledir.”dedi.
“Ahi Evran Debbağı Piri Olarak, Tüm Ahilerin Piri Olarak da Kabul Edilir.”
Ahilik müessesinin kurucusu Ahi Evran hakkında bilgi veren Doç. Dr. Özgür ÇARK, Şeyh Nasirüddin Mahmut Ahi Evran b. Abbas olarak kaynaklarda geçmekte olduğunu İran’ın batı Azerbaycan bölgesinde kalan Hoy şehrinde doğduğunu belirtti. Doç. Dr. Özgür ÇARK; “Çocukluk tahsilinin ilk yıllarını memleketinde geçirmiş, daha sonra Horasan ve Maveraünnehir’e geçtiği, burada Ahmet Yesevi’nin derslerine katıldığı sanılmaktadır. Şeyi Evhadüddin-i Kırmani ile çıktığı bir haç seyahatinde tanıştığı ve intisap ettiği düşünülmektedir. 1200’lerin başında Sadrüddin Konevi’nin babası Mecdüddin İshak’ın işaretiyle, Evhadüddin, Muhyi’ddin İbnü’l Arabilerle beraber Anadolu’ya geldiği ve Kayseri’ye yerleşip, burada bir deri atölyesi kurarak, debbağlık yaptığı ifade edilmektedir. Buradan hareketle Ahi Evran debbağı piri olarak da tüm ahilerin piri olarak da kabul edilir.”diye ifade etti.
“Ahret Azığımızı Dünyadan Götürürüz”
Ahilikte ahret kadar dünya için çalışmanın da olduğunu anlatan Doç. Dr. Özgür ÇARK; “Zaten ahretini dünyada çalışarak sağlar insan diyor. Biz ahret azığımızı dünyadan götürürüz. Güzel, doğru, helal iş yaparak götürürsün azığını. Kötü, kirli yasak iş yaparak da yine götürürsün azığını ama o zaman odun kömür yüklenerek herhalde götürmüş oluyoruz.
“O Geceyi Huzur İçinde Geçirdik, İçimiz Rahat, Bedenimiz Dingin”
Ahilik geleneğinin Bolu’daki yansımalarına değinen, Doç. Dr. Özgür ÇARK, İbn-i Battuta seyahatnamesinde İznik, Mekece, Geyve, taraklı Yenicesi, Göynük, Mudurnu, Bolu, Gerede de gördüklerini yaşadıklarını aktardı. Doç. Dr. Özgür ÇARK; “İbn-i Battuta Mudurnu’ya geldiğinde: ‘Bir Ahi tekkesine girdik. Ahi tekkesi çok kalabalık, atlarımızı bağlayacak yer bulamadık.’ Bolu (Boli): ‘Burada Ahi yiğitlerinden birinin tekkesinde konakladık. Adet gereği bütün bölümlerinde ocaklar kış boyunca aralıksız yanar. Dergâhın her kısmına ayrı ayrı ocak yapılmıştır. Hepsinin bacası var. Duman çıkıp, gidiyor. Tekke içine yayılmıyor. Bu yüzden sıkıntısı yok. Hemen üstümüzdekileri çıkartıp tek kat elbiseyle kaldık. Ocağın karşısında ısındık. Ahi derhal çeşitli yemek ve meyvelerden getirdi. Hak Teala yabancılara, gariplere şefkat ve merhamet gösteren, her gelen ve geçene yardımı esirgemeyen, onlara kucak açan, misafirleri kendi akrabalarıymış gibi bağrına basan bu dervişlere en güzel mükafatı versin. O geceyi huzur içinde geçirdik, içimiz rahat, bedenimiz dingin.’ buradan Gerede’ye geçtiğini anlatıyor.”dedi.
Ahi Kenti Mudurnu’da 7 Asırlık Esnaf Duası
Tarihi Ahi Kenti Mudurnu’da 7 asırlık esnaf duasını anlatan Doç. Dr. Özgür ÇARK; “Günümüzde Bolu’daki Ahilik, UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’ne dâhil olmuş. Tarihi İpek Yolu ve diğer önemli yolların kavşağında bir ticaret merkezi ve askeri menzil olarak gelişen Mudurnu, Erken Osmanlı Dönemi’nin bir Ahilik esnaf kenti ve kültür merkezi olarak yükselmiştir. Bolu merkezde üst çarşıda esnafın Pazartesi sabahları bereket için yaptıkları esnaf duasını biliyorum. Hala bugünde devam ettirilen süregelen ama ilçelerinde daha güzel Ahilikle ilgili geleneklerin devam ettiğini gördüm. Mudurnu’da 7 asırdır devam eden bu gelenek, Cuma günü Sela ile Ezan arasında yapılan bir esnaf duası var. İmam çıkıyor dua ettiriyor, Orta çarşı esnafıyla, Demirciler çarşısı esnafı olmak üzere ayrı iki gurup şeklinde dua ediliyor. Bu iki gurup aynı anda duaya iştirak ediyor ama çok güzel bir incelik nüans var burada. O da Demirciler esnafı oturarak dua ediyor, Orta çarşı esnafı ayakta dua ediyor. Nedeni de Demirciler esnafı işleri gereği ayakta durduğu için dua ederken bir incelik olarak onları oturtturuyorlar, Orta çarşı esnafı da oturarak çalıştığı için onlarda ayakta dua ediyorlar. Baktığınız zaman tarihte muazzam incelikler, naiflikler, nezaketler var.”diye ifade etti.
Söyleşinin ardından Doç. Dr. Özgür ÇARK’a, BAMER Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Azize AKTAŞ YASA tarafından teşekkür belgesi takdim edildi.
Söyleşi sonrası Doç. Dr. Özgür ÇARK, programla ilgili bilgi paylaşımında; “Bugün burada üniversitelerimizin himayelerinde Bolu Halk Kültürü Araştırma Merkezi (BAMER) Gülezler Konağı’nda, Bolu’nun tarihi buram buram tarih kokan konağında, Ahilik üzerine değerlere yaslanmış bir medeniyet müessesesi, bize ait bir müessese olan AHİLİK müessesesi ve günümüzde Bolu’daki yansımaları üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.. Çok değerli üniversitemizden, Bolu esnafımızdan, basınımızdan değerlerimiz konuk oldular. Hitap etme fırsatı bulduğumuz için onlara mutluyuz, mesuduz.”dedi.
