Abant İzzet Baysal Üniversitesi (AİBÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tekin Babaç, gümrüklerde her yıl ülke dışına çıkarılmak istenen onlarca endemik bitki ele geçirildiğini belirterek, bunlar için büyük botanik bahçeleri ve bitki hastaneleri kurulması gerektiğini söyledi.
Babaç, yaptığı açıklamada, Türkiye'deki bitki türlerinin diğer Avrupa ülkelerine nazaran çok daha fazla olduğunu anlattı. Türkiye'de küçük iklimsel bölgeler bulunduğuna dikkati çeken Babaç, "İklim ve yüzey çeşitliliği nedeniyle 11 bin bitki çeşidimiz bulunuyor. Bunların yanı sıra endemik bitki çeşitliliği yönünden de ülkemiz zengin. Ülkemizde endemik bitki sayısı da yaklaşık 3 bin civarında" diye konuştu.
Babaç, bitki kaçakçılığını önlemenin imkansız olduğunu savunarak, "Ülkemizden götürülen bitkilerin yanı sıra transit geçirilen bitkiler de bulunuyor. Başka ülkelerden getirilen bitkiler, Türkiye üzerinden diğer ülkelere kaçırılıyor. Bazı ülkelerden kaçırılan bitkilerin listesi yer alıyor. Bu listeyle bazı ülkeler bitki kaçakçılığını önlemeye çalışıyor. Bu listedeki bitkilerin doğrudan toplanması ve ticareti yasak. Doğadan, birebir toplandığı zaman nesli tükenmiş olacak" ifadesini kullandı.
"Kaçırılan soğanlı bitkilerin tekrar ekilme imkanı bulunuyor"
Bitkilerin genel olarak soğanlarının kaçırıldığını belirten Babaç, endemik soğanlı bitkilerin daha pahalı olduğunu vurguladı. Soğanların tıraş edilerek kaçırıldığına dikkati çeken Babaç, "Bunu tanımanın tek yolu bilimsel olarak olaya yaklaşmaktır. Kaçırırken bu bitkiyi tıraş ediyor, kabuklarını alıyor ve ortada sadece soğanı kalıyor. Kokusu ya da belirgin özelliği olmasa ne soğanı olduğunu anlama şansınız da yok. Bunu tespit etmek DNA analizleriyle mümkün" ifadesini kullandı.
Babaç, sözlerini şöyle sürdürdü: "Kaçırılan soğanlı bitkilerin tekrar ekilme imkanı bulunuyor. Bu tür bitkileri kurtarma şansı var ama bazılarının kurtulma şansı olmuyor. Bu bitkilerin üzerine bir bardak soğuk su içmek lazım. Nasıl bazı hastanelerde insanlar yaralandığında acil servisler vardır, onun gibi ülkemizde de 1-2 tane olması gerek. Gümrüklerde ele geçirilen endemik bitkilerin çoğaltılıp doğaya kazandırılması için büyük botanik bahçeleri ve bitki hastaneleri kurulması gerekiyor. İmha etmek yerine bu bitkileri tekrar doğaya kazandırmamız lazım.
Türkiye'deki endemik bitkiler, parfüm, ilaç sanayisi ve baharat üretiminde kullanılıyor. Örneğin, Lale Devri'nde soğanlarımız kaçırılmış Hollanda'ya. Şimdi bu soğanları adamlar bize satıyor. Ham madde bizden gidiyor ve şimdi satın almak zorunda kalıyoruz. Bunu bizim yetiştirip satmamız lazım. Doğada orijinali kalacak."
Babaç, bitkileri çalanlar arasında bilim adamlarının da bulunduğunu ileri sürerek, "Kaçakçılara verilen cezaların caydırıcı olması gerek. Bitki ve hayvan kaçakçılarına tarihi eser kaçakçılarına verilen cezanın aynısının verilmesi gerek. Bilim adamlarından kimin bitki çalacağını biliriz. Bu bilim adamları, parasıyla adam tutar ve tutulan kişi tarife göre doğada bu bitkiyi aramaya başlar. Ülkemizde bulunan endemik türdeki bitkilerin çalınması için bitki dedektifleri tutuluyor" dedi.
